یکشنبه، بهمن ۰۱، ۱۳۹۱

حرف اول

۱. سخن. [دهخدا]

بیش از هشت سال است که در وبلاگ «فاصله‌ی مجازی» (Zero-Width Non-Joiner) در باب موضوعات مورد علاقه‌ام می‌نویسم، اما به زبان انگلیسی. امروزه بیش از پیش بر خود واجب می‌دانم که بنویسم، اما به زبان فارسی. این وبلاگ به همین منظور زاده شده است.

۲. هر یک از نشانه‌های الفبا. [دهخدا]

حروف پایه‌ای‌ترین سازه‌های خط‌های الفبایی هستند. حروف کنار هم می‌نشینند تا کلمه را تشکیل دهند، و این فاصله (جدایی و دوری) است که به این هم‌نشینی پایان می‌دهد. و تنها به همین دلیل، رعایت فاصله نقشی اساسی در تشکیل کلمه دارد—به همان اندازه‌ی نقش حروف.

اما دلایل خوبی هم برای  «جدایی بدون دوری» (فاصله‌ی مجازی یا نیم‌فاصله) وجود دارد، که در داخل کلمه اتفاق می‌افتد. برخی از این کاربردها فراگیر نمی‌باشند، که آن‌ها را «جدایی اختیاری» نام می‌گذاریم—مانند «می‌شود» و «میشود». اما مهمترینِ این دلایل به این واقعیت برمی‌گردد که در خط فارسی حروفی وجود دارند که نماینده‌ی چند واج می‌باشند—مانند «ی» که برای صدای «ای» و مصوت «یا» به کار می‌رود. از این حروف، حرف «ه‍» از دیگر آن‌ها متفاوت است، زیرا که در یک حالت (واج «ها») می‌تواند به حروف قبل و بعد از خود متصل شود، اما در حالتی دیگر (واج «ئِه») تنها به حرف قبل از خود وصل می‌شود. به جدایی‌ای که بعد از این حرف—و در این واج مشخص—می‌آید، «جدایی الفبایی» یا «جدایی اجباری» می‌گویی. و به این دلیل، «فاصله‌ی مجازی» نیز یک سازه‌ی اساسی در خط فارسی بوده است و خواهد بود.

امروزه در محیط‌های رایانه‌ای (نرم‌افزارهای رومیزی و همراه، و فضای تبادل اطلاعات: اینترنت) همین چند اصلِ خط فارسی به وفور و به راحتی توسط کاربران شکسته می‌شوند، که مشکلی شده است افزون بر عدم پشتیبانی این محیط‌ها از خط فارسی. می‌توان گفت که این مشکل ریشه در عدم وجود آموزش اولیه‌ی مناسب و آشناسازیِ کودکان در مدارس با محیط‌های رایانه‌ای دارد. اگر در کودکی ما خوش‌نویسی بخشی (تقریباً) اجباری از آموزش‌های اولیه بود، امروزه آموزش محیط‌های رایانه‌ای به همان اندازه اهمیت دارد.

یکی از اهداف این وبلاگ، و برخی دیگر از فعالیت‌های مشابهِ در دست اجرا، در راستای پر نمودن این فضای خالیِ آموزش است. اگر شما هم به این مسائل علاقه‌مندید، می‌توانید از عضویت در «گروه محاسبات فارسی» شروع کنید.